Cam kırıldı.

Bu cümle edilgendir. Bu cümlenin öznesi (cam) işi yapan değil işten etkilenendir. Buradaki iş kırmaktır ama kıran, cam değildir, cam kırılmıştır. Bir başkası onu kırmıştır. Kısacası edilgen cümlede cümlenin öznesi işi yapan değil ondan etkilenendir.

Davete ben de çağrıldım.

Şu ev yıkılacak.

Araba çoktan satıldı.

Bu kavram İngiliz dilinde de aynen böyledir.

Ö+BE+F3

(yani ÖZNE+BE +FİİLİN 3. HALİ)

The window was broken =Cam kırıldı.

Dikkat edin, her zaman olduğu gibi önce özne sonra fiil geliyor. Yani etken cümlelerdeki yapı korunuyor. Ama burada asla göz ardı edilmemesi gereken bir nokta var, o da BE.

Be, bütün edilgen cümlelerde yardımcı fiildir.

Biliyorsunuz özne zamana göre değişen bir öğe değildir. Geçmiş hali gelecek hali olmaz. Edilgen yapıda fiilin 3. halini kullanıyoruz. O da sabittir ve kullanılan zamana göre değişmez. O halde hangi zamandan bahsedildiğini bize hangi öğe gösterecek? Geriye kalan tek öğe: BE.

Bakınız;

Turkish is spoken in Turkey = Türkiye’de Türkçe konuşulur. Turkey özne, spoken fiil. “is” kelimesine bakıp anlıyoruz ki bu cümlenin zamanı geniş zaman çünkü be fiili geniş zaman haliyle çıkmış karşımıza. (be fiiliyle ilgili detaylı bilgi için tıklayınız)

Fenerbahçe was beaten =Fenerbahçe yenildi. Bu cümlede de özne Fb, fiil beaten. Olayın geçmişte gerçekleştiğini “was”dan anlıyoruz.

Burada verilen cümlelerde Ö+be+F3 yapısını her bir cümlede görmeye çalışınız.

Edilgen cümlelerde aslen yardımcı fiil olan be fiilinin nasıl cümlenin asıl fiili gibi kullanıldığına dikkat ediniz

Aşağıdaki kelimeleri doğru sıralayarak edilgen cümleler oluşturunuz.

1. closed shops in the evening are

2. the thief caught be will

3. all the food eaten been has

4. this text read being is

5. spoken Bulgarian not is in Turkey

6. by Cemil Cemile loved is

CEVAPLAR

Bazı fiiller iki nesne alabilir. Ahmet gave Mehmet the car= Ahmet Mehmet’e arabayı verdi. Burada hem Mehmet hem the car nesnedir. Bu tür cümlelerin edilgen yapılmasında özne olarak bu iki nesneden herhangi biri kullanılabilir.

Mehmet was given the car by Ahmet

The car was given to Mehmet by Ahmet.

Her iki cümlede de arabanın Mehmet’e Ahmet tarafından verildiği anlatılmaktadır.